رزاسه (قرمزی و التهاب پوست) : علل ، علائم ، تشخیص و درمان با دارو و لیزر
رزاسه یک بیماری شایع پوستی است که باعث قرمزی و ظاهر شدن رگهای خونی بر روی پوست می‌شود. این بیماری ممکن است باعث ایجاد برآمدگی‌های کوچک، قرمز و چرکی نیز شود. علائم و نشانه‌های رزاسه ممکن است به مدت چند هفته یا چند ماه تشدید شده و سپس برای مدتی کاهش یابند. گاهی این بیماری با جوش‌های پوستی، آلرژی یا دیگر مشکلات پوستی اشتباه گرفته می‌شود. احتمال ابتلا به رزاسه در تمام افراد وجود دارد، اما معمولاً خانم‌های میانسال با موهای بلوند بیشتر ابتلا به این بیماری می‌شوند. اگرچه رزاسه درمان قطعی ندارد، اما درمان می‌تواند علائم و نشانه‌های بیماری را کاهش دهد. اگر صورت شما همیشه قرمز است، بهتر است به منظور تشخیص و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید.
علت ایجاد رزاسه
علت ایجاد رزاسه شناخته شده نیست اما ممکن است در اثر ترکیبی از عوامل محیطی و ارثی به وجود آید. رزاسه در اثر عدم رعایت بهداشت ایجاد نمی‌شود. برخی عوامل با افزایش جریان خون به سطح پوست، باعث تحریک به ایجاد یا تشدید رزاسه می‌شوند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- نوشیدنی‌های گرم و غذاهای ادویه‌دار
- دمای خیلی بالا یا خیلی پایین
- نور خورشید یا باد
- احساسات
- ورزش
- مواد آرایشی
- داروهای منبسط کننده رگهای خونی، از جمله برخی از داروهای فشار خون
عوامل خطر رزاسه
رزاسه ممکن است در هر شخصی ایجاد شود. اما افرادی که ویژگی‌های زیر را دارند بیشتر در معرض ابتلا به رزاسه قرار دارند ، این ویژگی‌ها عبارتند از:
- خانمها
- افرادی که پوست روشن دارند، مخصوصا اگر پوستشان در اثر قرارگیری در معرض نور خورشید آسیب دیده باشد
- افرادی که بالای 30 سال سن دارند
- افراد سیگاری
- کسانی که سابقه خانوادگی رزاسه دارند
علائم رزاسه
وجود حداقل دو مورد از علائم زیر نشان دهنده‌ی ابتلای فرد به رزاسه است. در برخی موارد نادر، علائم و نشانه‌های رزاسه از صورت به گردن، سینه، گوش‌ها یا پوست سر نیز گسترش می‌یابند. علائم رزاسه عبارتند از:
- قرمز شدن: بسیاری از افراد مبتلا به رزاسه سابقه قرمز شدن و برانگیختگی صورت را دارند. این قرمزی صورت ممکن است با احساس گرما یا سوزش همراه باشد. قرمزی معمولا یکی از اولین علائم رزاسه است.
- برآمدگی‌ها و جوش‌ها: رزاسه اغلب باعث ایجاد برآمدگی‌های کوچک قرمز و سفت یا جوش‌های چرکی می‌شود. با این که رزاسه گاهی شبیه آکنه است اما در رزاسه جوش سر سیاه وجود ندارد. رزاسه گاهی با سوزش همراه است.
- پدیدار شدن رگهای خونی: در بسیاری از افراد مبتلا به رزاسه، رگهای کوچک خونی گونه‌ها، پل بینی و دیگر قسمت‌های وسط صورت قابل مشاهده و برجسته می‌شوند. این رگهای برجسته، واریس صورت (تلانژکتازی یا گشادشدگی مویرگ‌ها) نامیده می‌شوند.
- تحریک چشم‌ها: در بسیاری از بیماران مبتلا به رزاسه، چشم‌ها تحریک شده و پر از اشک می‌شوند. این حالت رزاسه چشمی نامیده می‌شود. در رزاسه چشمی پلک‌ها قرمز و متورم شده و گل مژه نیز در آن دیده می‌شود. ممکن است پوسته‌هایی در اطراف پلک ایجاد شده و شخص متوجه رگهای خونی قابل مشاهده در لبه‌های پلک شود. رزاسه‌های شدید اگر درمان نشوند منجر به آسیب به قرنیه و کاهش بینایی خواهند شد.
- سوزش: معمولا احساس سوزش در صورت نیز ایجاد می‌شود. خارش یا احساس کشیدگی پوست نیز ممکن است به وجود آید.
- تورم: تورم صورت، که ادم نیز نامیده می‌شود یکی دیگر از علائم رزاسه است که ممکن است به تنهایی یا همراه با دیگر علائم ایجاد شود. پچ‌های قرمز برجسته، که پلاک خونی نامیده می‌شود، نیز ممکن است ایجاد شود بدون این که تغییری در پوست اطراف به وجود آید.
- خشکی: پوست قسمت مرکزی صورت خشک و خشن و پوسته پوسته می‌شود، با این که برخی از بیماران پوستی چرب دارند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
بهتر است برای ملاقات با پزشک آماده شوید. در این جا برخی از مواردی که در آمادگی برای ملاقات با پزشک به شما کمک می‌کنند آمده است.
کارهایی که قبل از مراجعه به پزشک باید انجام دهید
تهیه لیستی از سوالات در استفاده بهینه از زمان ملاقات به شما کمک می‌کند. برخی از اصلی‌ترین سوالاتی که برای رزاسه باید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- علت ایجاد علائم و نشانه‌ها چیست؟
- آیا برای تایید تشخیص باید آزمایش بدهم؟
- بهترین روش درمان چیست؟
- آیا این مشکل موقت است یا مزمن؟
- آیا جایگزین ژنریک برای داروهای تجویز شده وجود دارد؟
- من بیماری‌های دیگری نیز دارم؛ چگونه می‌توانم تمام آنها را هم زمان کنترل و درمان کنم؟
- می‌توانم صبر کنم تا بیینم آیا مشکل رزاسه به خودی خود برطرف می‌شود یا خیر؟
- چه جایگزینی برای روش درمانی پیشنهادی شما وجود دارد؟
- انجام چه مراقبت‌های پوستی را پیشنهاد می‌کنید؟
از پزشک چه انتظاراتی باید داشت؟
پزشک نیز از شما سوالاتی خواهد پرسید. این سوالات عبارتند از:
- علائم رزاسه از چه زمانی ظاهر شدند؟
- این علائم هر چند وقت یک بار ظاهر می‌شوند؟
- آیا علائم دائمی هستند یا موقت؟
- چه عواملی، در صورت وجود، باعث بهبود علائم می‌شوند؟
- چه عواملی، در صورت وجود، باعث تحریک یا تشدید علائم می‌شوند؟
آزمایش‌های تشخیصی برای رزاسه
برای تشخیص رزاسه هیچ آزمایش مشخصی وجود ندارد. معمولا پزشکان رزاسه را با بررسی تاریخچه وجود علائم و معاینه پوست تشخیص می‌دهند. در برخی موارد، پزشک برای رد بیماری‌های دیگری همچون انواع آکنه، پسوریازیس، اگزما یا لوپوس آزمایش‌هایی تجویز می‌کند. گاهی اوقات علائم این بیماری‌ها نیز شبیه به علائم رزاسه است. اگر در رزاسه چشم‌ها نیز درگیر باشند، پزشک بیمار را به یک چشم پزشک معرفی خواهد کرد.
درمان رزاسه
درمان رزاسه به کنترل علائم و نشانه‌ها تمرکز دارد. در اکثر موارد، این درمان شامل ترکیبی از مراقبت‌های پوستی و استفاده از داروهای تجویزی می‌شود. مدت زمان درمان بستگی به نوع و شدت علائم دارد و بازگشت بیماری رزاسه نیز امری شایع است.
داروها
داروهایی که پزشک برای رزاسه تجویز می‌کند به علائم و نشانه‌های موجود بستگی دارد. داروهای تجویزی برای رزاسه عبارتند از:
- داروهایی که قرمزی را کاهش می‌دهند: مطالعات اخیر نشان داده‌اند که داروی بریمونیدین در کاهش قرمزی موثر است. بریمونیدین مانند ژل روی پوست زده می‌شود. این دارو رگهای خونی را منقبض می کند. نتایج دارو 12 ساعت پس از استفاده نمایان می‌شوند. تاثیر بریمونیدین بر رگهای خونی موقت است، بنابراین باید همیشه استفاده شود تا اثر بهبودبخش آن نمایان شود. دیگر داروهای موضعی که قرمزی و جوش در رزاسه‌های خفیف را کاهش می‌دهند شامل داروی آزلاییک اسید و مترونیدازول هستند. اثر این داروها معمولا پس از سه تا شش هفته ظاهر می‌شود.
- آنتی بیوتیک‌های خوراکی: آنتی بیوتیک به کاهش برخی از باکتری‌ها کمک می‌کند اما زمانی که برای رزاسه استفاده شود بیشتر التهاب را از بین می‌برد. داکسی سایکلین نوعی آنتی بیوتیک است که به شکل قرص در رزاسه متوسط تا شدید که با برآمدگی و جوش‌های چرکی همراه است، استفاده می‌شود. گاهی از دیگر آنتی بیوتیک‌های خوراکی مشابه (تتراسایکلین، مینوسایکلین و دیگر داروها) نیز استفاده می‌شود اما مطالعات انجام شده نشان داده اند این آنتی بیوتیک‌ها تاثیر چندانی ندارند.
- ایزوترتینوئین: اگر به رزاسه شدید مبتلا باشید که به دیگر روش‌های درمانی پاسخگو نباشد، پزشک ایزوترتینوئین (آمنستین، کلاراویس و دیگر داروها) را تجویز می‌کند. ایزوترتینوئین یک داروی خوراکی ضد آکنه بسیار قوی است که به رفع زخم‌های آکنه مانند رزاسه نیز کمک می‌کند. در دوران بارداری این دارو را مصرف نکنید زیرا باعث ایجاد مشکلات مادرزادی جدی می‌شود.
لیزر درمانی
برای بیمارانی که به واریس صورت (تلانژکتازی یا گشادشدگی مویرگ‌ها) مبتلا هستند از لیزر درمانی، که در آن از پالس‌های قوی نور استفاده می‌شود، برای کاهش واریس استفاده می‌گردد. لیزر درمانی توسط متخصص پوست انجام می‌شود. هرچند لیزر درمانی کمی درد دارد اما اکثر بیماران بدون نیاز به بی حسی می‌توانند آن را تحمل کنند.
مشاوره با پزشک قبل از درمان رزاسه با لیزر
اگر تصمیم دارید با لیزر یا نور درمان شوید، باید بدانید که نتایج حاصل تا حد زیادی به پزشک درمان‌گر بستگی دارد. زمانی که به متخصص پوست مراجعه می‌کنید، تحت نظر پزشکی هستید که تجربه کافی در درمان بیماری‌های پوستی دارد. اگر پزشک بخواهد از لیزر یا نور برای درمان شما استفاده کند، باید از موارد زیر اطلاع داشته باشد:
- آگاهی از سوابق پزشکی شما قبل از تهیه طرح درمان.
- اطلاع از داروهای مصرفی شما، مانند وارفارین، ایزوترتینوئین و آسپرین.
- آگاهی از بیماری‌های دیگری که به آنها مبتلا هستید، به عنوان مثال تبخال‌های گهگاهی.
- اطلاع از حساسیت شما به نور یا کبودی سریع پوستتان.
- آگاهی از نتایج مورد انتظار شما.
معمولا از نور یا لیزر درمانی چه نتایجی حاصل می‌شود؟
زمانی که از نور یا لیزر برای درمان رگهای خونی قابل مشاهده استفاده شود، اکثر بیماران پس از یک تا سه جلسه درمان متوجه کاهش 50 تا 75 درصدی رگهای خونی قابل مشاهده می‌شوند. در برخی از بیماران این کاهش 100 درصدی خواهد بود. درمان‌ها معمولا با فاصله 3 تا 4 هفته‌ای انجام می‌شوند. اگر پوست صورتتان سفت و خشن شده است، یک متخصص پوست دارای تجربه در امر زیبایی می‌تواند با جراحی و لیزر درمانی در مطب، پوست مورد نظرتان را به شما بدهد. بیمارانی که خشونت و سفتی پوست را زود درمان می‌کنند، بهترین نتیجه را کسب خواهند کرد.
نتایج حاصل از درمان با نور و لیزر چقدر دوام خواهند داشت؟
نتایج حاصل از درمان رگهای خونی با نور و لیزر بین 3 تا 5 سال دوام خواهند داشت. رگهای خونی درمان شده مجددا ظاهر نمی‌شوند اما رگهای جدیدی به وجود می‌آیند. ضخامت و سفتی پوست پس از درمان مجددا باز می‌گردد. متخصص پوست برای جلوگیری از بازگشت ضخامت و سفتی پوست و حفظ نتیجه‌ی حاصل، داروهایی تجویز می‌کند. ممکن است بیمار در آینده نیز به لیزر درمانی نیاز داشته باشد
عوارض جانبی لیزر برای درمان رزاسه
- وجود کمی قرمزی پس از درمان امری عادی است. این قرمزی معمولا پس از دو هفته برطرف می‌شود.
- همچنین ممکن است پس از درمان متوجه راش‌های بنفش یا نقاط قرمز روی پوست شوید. این راش‌ها و نقاط نیز در عرض یک تا دو هفته رفع می‌شوند.
- برخی از بیماران در طول درمان دچار درد، خارش یا سفتی پوست می‌شوند.
- اگر پزشک درمان‌گر مهارت کافی داشته باشد، زخم زیادی ایجاد نمی‌شود.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
رعایت موارد زیر به کاهش علائم یا جلوگیری از تشدید آنها کمک می‌کند:
- اجتناب از عوامل محرک: بدانید چه عواملی باعث تشدید علائم می‌شوند و از قرارگیری در معرض این عوامل خودداری کنید.
- محافظت از صورت: هر روز از کرم ضد افتاب استفاده کنید. از یک کرم ضد آفتاب با اس پی اف 30 یا بالاتر استفاده کنید. برای محافظت از پوست اقدامات دیگری همچون استفاده از کلاه و اجتناب از قرارگیری در معرض نور خورشید نیمروزی را نیز انجام دهید. درهوای سرد از روسری یا ماسک استفاده کنید.
- پوست صورت را به آرامی بشوئید. خیلی به صورت دست نزده و آن را ماساژ ندهید. مرتب از یک مرطوب کننده یا تمیز کننده‌ی بدون کف استفاده کنید. از محصولات دارای الکل یا دیگر مواد محرک خودداری کنید.
- آرایش کنید: برخی از محصولات آرایشی باعث می‌شوند قرمزی پوست زیاد دیده نشود. برای مثال، قبل از استفاده از کرم پودر مایع روشن از ته رنگ سبز یا پودر صورت با ته رنگ سبز استفاده کنید.
عوارض
در موارد شدید و بسیار نادر، غدد چربی (غدد چربی پوست) موجود روی بینی و گونه‌ها بزرگ شده و باعث ایجاد بافتی در اطراف بینی می شود. این عارضه در مردان بیشتر دیده شده و به مرور زمان در طول چندین سال به وجود می‌آید.
سوالات رایج
آیا رزاسه مسری است؟
خیر. رزاسه یک بیماری عفونی نیست و هیچ مدرکی که ثابت کند رزاسه از طریق تماس پوستی یا استنشاق باکتری‌های هوایی ایجاد شود وجود ندارد. پزشکان معتقدند تاثیر آنتی بیوتیک‌ها بر علائم رزاسه نه بخاطر توانایی آنها در کشتن باکتری‌ها، بلکه بخاطر اثر ضد التهابی آنها است.
بیماری رزاسه چقدر طول می‌کشد؟
رزاسه یک بیماری مزمن است و معمولاً بهبود یافته و دوباره بازمی‌گردد، نه یک بیماری موقت. یک مطالعه پس‌نگرانه روی 48 بیمار که قبلاً رزاسه در آنها تشخیص داده شده بود، نشان داد که در 52 درصد از آنها رزاسه هنوز فعال است و مدت ابتلای آنها به رزاسه به طور میانگین حدود 13 سال بوده است. در 48 درصد دیگر، رزاسه از بین رفته و میانگین ابتلای آنها به این بیماری 9 سال بوده است.
آیا کودکان نیز به رزاسه مبتلا می‌شوند؟
هرچند شیوع رزاسه در نوجوانان و کودکان زیاد نیست، اما در تاریخ پزشکی برخی موارد ابتلای کودکان و نوجوانان به رزاسه ثبت شده است. گل مژه یکی از انواع این بیماری است. رزاسه معمولا به طور ارثی در خانواده‌ها وجود دارد و مبتلایان به رزاسه باید مراقب ظهور اولین نشانه‌های این بیماری در کودکان بوده و قبل از تشدید بیماری در آنها، برای تشخیص و درمان اقدام کنند.
