علت و درمان تعریق زیاد بدن (زیر بغل،کف دست وپا)
حدودا 4 میلیون غدد عرق در سطح بدن وجود دارند که با فعالیت آنها مایع شفافی به‌نام عرق تولید می‌شود. در حقیقت میزان حرارت بدن با تولید عرق کنترل و کاهش می‌یابد. برخی عوامل مانند گرمای هوا، ورزش، اضطراب، ترس و یا خجالت گاهی موجب تعریق بدن می‌شوند.
افرادی که مبتلا به تعریق زیاد (hyperhidrosis) هستند معمولا بیش از حد معمول و حتی در هوای خنک نیزعرق می‌کنند. عرق کردن زیاد بدن معمولا در سنین25 تا 64 رخ می‌دهد اما ممکن است افراد در سنین کمتر نیز به این بیماری مبتلا شوند. اختلال در فعالیت‌های روزمره و همچنین سایر اختلالات اجتماعی که ناشی ازعرق کردن زیاد بدن می‌باشد از عوارض رایج تعریق بیش از حد بدن هستند. متاسفانه از آن‌جایی که برخی از افراد نمی‌دانند که میزان تولیدعرق بدن قابل کنترل است، به دنبال درمان عرق کردن زیاد نمی‌روند.
علل تعریق زیاد
فعالیت بیش از حد غدد عرق موجب عرق کردن زیاد بدن می‌شود. تعریق زیاد معمولا به 2 صورت کلی و منطقه‌ای می‌باشد.
- در تعریق کلی (معروف به تعریق زیاد ثانوی)، کل بدن عرق می‌کند. عواملی چون: عفونت، بیماری مزمن، اختلالی که توازن طبیعی هورمون‌های بدن را تحت‌تاثیر قرار می دهد و همچنین مصرف برخی داروها (داروهای ضدافسردگی) ممکن است علت عرق کردن زیاد بدن باشد.
- تعریق منطقه ای (معروف به تعریق اولیه) در نقاط خاصی از بدن مانند زیربغل و کف دست‌ها رخ می‌دهد. این حالت می‌تواند ریشه ژنتیک داشته باشد چراکه بسیاری از افراد مبتلا به این نوع عارضه معمولا دارای سابقه خانوادگی هستند. لازم ذکر است که تعریق زیاد بیماری مسری و خطرناکی نیست.
تشخیص پزشکی
پزشک برای ارائه تشخیص پزشکی خود در ابتدا به معاینه فیزیکی بیمار پرداخته و سپس از طریق آزمایش‌های پزشکی وارد عمل می‌شود تا علت زمینه‌ای تعریق کل بدن بیمار را تشخیص دهد. گاهی سابقه بیمار به تشخیص پزشکی کمک شایانی می‌کند.
برخی اوقات از طریق آزمایش‌های ساده می‌توان علت عرق کردن زیاد بدن بیمار را تشخیص داد. آزمایش نشاسته ید و آزمایش کاغذ، 2 آزمایش رایجی هستند که در تشخیص علت عرق کردن زیاد بدن انجام می‌شوند.
- آزمایش نشاسته ید: پزشک نواحی تعریق بدن بیمار را با محلول ید آغشته می‌کند، سپس نشاسته را افزوده و منتظر تغییر رنگ ترکیب می‌شود. ترکیب فوق در نواحی که زیاد تعریق می‌کنند معمولا بنفش یا آبی تیره می‌شود.
- آزمایش کاغذ: پزشک کاغذ مخصوصی را در قسمت‌هایی که عرق می‌کنند قرار می‌دهد. کاغذ عرق را جذب کرده و سنگین می‌شود. وزن کاغذ نشان‌دهنده میزان عرق جذب شده می‌باشد.
درمان عرق کردن زیاد بدن
درمان‌هایی که پزشکان پوست برای کنترل عرق بدن بیمار انجام می‌دهند شامل:
ضد تعریق‌‌ها
تجویز ضد تعریق ممکن است اولین مرحله درمان عرق زیر بغل باشد که پزشک پوست توصیه می‌کند. این روش بسیار ساده و مقرون به‌صرفه است. داروهای ضدتعریق اگر طبق تجویز مصرف شوند نتیجه مثبتی به‌همراه خواهند داشت. پزشک پوست برحسب شرایط بیمار، داروی ضدتعریق معمولی و یا قوی را تجویز می‌کند. داروهای ضدتعریق قوی تنها با نسخه‌ی پزشک قابل تهیه هستند.
ضدتعریق‌ها چگونه عمل می‌کنند: این داروها سطح پوست را می‌پوشانند. هنگام عرق کردن جذب غدد عرق شده و آنها را مسدود می‌کنند. با مسدود شدن غدد عرق، میزان تولید عرق زیاد متوقف می‌شود.
عوارض جانبی: عوارضی که ممکن است برخی افراد با استعمال ضدتعریق‌ها تجربه کنند شامل:
- احساس سوزش
- تحریک پوست
اگر بعد از مصرف ضدتعریق‌ها، دچار چنین عوارضی شدید بهتر است با پزشک خود در میان بگذارید. تغییر در نحوه استعمال چنین داروهایی ممکن است عوارض جانبی ناشی از آنها را کاهش دهد.
تجویز دارو
تجویز برخی داروها ممکن است به‌طور موقت تعریق بدن را متوقف کند. داروهای ضدتعریق معمولا کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
نحوه تاثیرگذاری: داروهای ضدتعریق مانع فعالیت غدد عرق می‌شوند. ورزشکاران، افرادی که در جاهای گرم کار می‌کنند و حتی افرادی که در آب‌وهوای گرم زندگی می‌کنند باید با احتیاط کامل چنین داروهایی را مصرف کنند. بعد از استفاده از داروهای ضدعرق، بدن ممکن است قادر به خنک کردن خودش نباشد.
عوارض جانبی: عوارض ناشی از مصرف داروهایی که فعالیت غدد عرق را متوقف می‌کنند شامل:
- خشکی دهان
- خشکی چشم
- تاری دید
- تپش قلب نامنظم (ضربان غیرطبیعی قلب)
دوز بالای داروهای ضدتعریق معمولا خطر عوارض جانبی را افزایش می‌دهد. بنابراین بهتر است قبل از مصرف چنین داروهایی با پزشک در خصوص خطرات و عوارض جانبی ناشی از آنها مشاوره کنید.
تزریق بوتاکس
گاهی پزشک مجبور است با تزریق یک فرم ضعیف شده از ماده توکسین بوتولینوم به زیر پوست تعریق بیش از حد بدن بیمار را متوقف کند. برای درمان تعریق زیاد، مقدار خیلی کمی از بوتاکس به قسمت‌های مختلف زیر بغل بیمار تزریق می‌شود. اگر درمان عرق زیر بغل به‌درستی انجام شود بیمار معمولا درد و ناراحتی زیادی احساس نخواهد کرد.
نحوه تاثیرگذاری: تزریق بوتاکس موجب می‌شود ماده شیمیایی موجود در بدن که غدد عرق را تحریک می‌کند به‌طور موقت مسدود شود. معمولا 4 تا 5 روز بعد از درمان عرق زیر بغل، بیماران شاهد نتیجه مثبت درمان خواهند بود. با تزریق بوتاکس تعریق بدن به‌مدت 4 تا 6 ماه و شاید کمی بیشتر کاهش می‌یابد. آن‌چه در خصوص تزریق بوتاکس باید بدانیم این است که این روش موقت بوده و با شروع دوباره تعریق، تزریق باید مجددا انجام شود.
عوارض جانبی: ضعف موقت عضلانی یکی از رایج‌ترین عوارض تزریق بوتاکس است.
یونتوفورزیس
اگر دست‌ها، پاها و یا حتی هردو به‌میزان زیاد عرق می‌کنند، دستگاه ضدتعریق یونتوفورزیس می‌تواند گزینه درمانی مناسبی باشد. این درمان در خانه نیز قابل اجرا است. برای این‌کار ابتدا باید مخزن کم عمق دستگاه را با آب پر کنید. سپس دست‌ها و پاها را داخل آن غوطه‌ور کنید. با این کار دستگاه پزشکی جریان ولتاژ پایین را از طریق آب ارسال می‌کند.
برخی افراد این روش را دوست داشته و احساس راحتی می‌کنند و برخی معتقد هستند که این روش کمی وقت‌گیر است.
کاربرد: دست و پاها
نحوه تاثیرگذاری: جریان الکتریکی به‌طور موقت فعالیت غدد عرق را متوقف می‌کند.
6 تا 10 جلسه درمان با دستگاه یونتوفورزیس معمولا فعالیت غدد عرق را در بیشتر افراد متوقف می‌کند. اگر کار با دستگاه طبق دستور پزشک انجام شود قطعا بهبود حاصل خواهد شد. در ابتدا ممکن است 2 تا 3 جلسه درمان در هفته مورد نیاز باشد. هرجلسه درمان معمولا 20 تا 40 دقیقه بیشترطول نمی‌کشد.
بعد از مشاهده نتیجه در صورت نیاز می‌توان دوباره به درمان ادامه داد. جلسات درمانی مرحله دوم 1 بار در هفته تا 1 بار درماه متغییر است.
جراحی
اگر درمان‌های دیگر نتیجه‌ای در کاهش تعریق زیاد بیمار نداشت جراح مجبور خواهد بود از طریق عمل جراحی وارد مرحله دیگر درمانی شود. نتیجه حاصل از جراحی دائمی است اما عوارض و خطراتی نیز به همراه دارد. در این قسمت به‌معرفی انواع مختلف جراحی می‌پردازیم که تعریق بیش از حد بدن را متوقف می‌کنند:
خارج کردن غدد تعریق از طریق جراحی
نحوه تاثیرگذاری: پزشک می‌تواند غدد تعریق را در طی جراحی از زیربغل بیمار خارج کند. این جراحی در مطب پزشک نیز امکان‌پذیر است. نواحی درمان بی‌حس شده و بیمار می‌تواند با هوشیاری تمام مراحل درمان را نظاره‌گر باشد.
پزشک از طریق 1 یا چند روش جراحی مختلف می‌تواند غدد عرق را از زیربغل بیمار خارج کند:
- برش ( درآوردن غددتعریق از طریق جراحی)
- لیپوساکشن
- کورتاژ (تراشیدن)
- جراحی لیزر (تبخیر)
عوارض جانبی: از آن‌جایی که می‌دانیم هیچ جراحی بدون خطر و عوارض جانبی نیست. هنگامی که غدد عرق از زیر بغل خارج می‌شوند خطر ابتلا به عفونت افزایش می‌یابد. در برخی موارد بیمار ممکن است بعد از جراحی دچار درد و کبودی شود اما این موارد جزئی هستند و به‌زودی برطرف می‌شوند.
تخلیه غددعرق گاهی دارای عوارض جانبی همیشگی هستند. احساس بی‌حسی در زیر بغل و همچنین اسکار از عوارض جانبی همیشگی جراحی می‌باشد.
سمپاتکتومی
سمپاتکتومی یکی از روش‌های جراحی درمان تعریق زیاد بدن است. سمپاتکتومی یک جراحی بزرگ و مهمی است که در اتاق جراحی انجام می‌شود. در طی این روش، جراح سعی می‌کند سیگنال‌های عصبی که از بدن به غدد تعریق ارسال می‌شوند را قطع کند. برای این کار جراح باید برخی از عصب‌‌ها را بریده و یا از بین ببرد. برای پیدا کردن اعصاب مورد نظرجراح مجبور است از زیر بغل بیمار دوربین جراحی کوچکی را وارد قفسه سینه بیمار کند. برای بریدن و یا از بین بردن اعصاب مورد نظر، ریه باید به‌طور موقت تخلیه شود.
پیشرفت‌ها در جراحی آندوسکوپیک برخی از خطرات ناشی از سمپاتکتومی را کاهش داده است. البته این بدین معنا نیست که هیچ عوارض جانبی در این روش بیمار را تهدید نخواهد کرد. در پی جراحی سمپاتکتومی، برخی بیماران مبتلا به عارضه ای به‌نام تعریق جبرانی می‌شوند و برخی حتی شدیدتر از قبل عرق می‌کنند.
از عوارض جانبی دیگر سمپاتکتومی می‌توان به آسیب عصب‌های بین مغز و چشم، افت فشار خون، ضربان قلب نامنظم و عدم تحمل گرما و در برخی موارد مرگ در طی جراحی اشاره کرد.
